Verharding in discussie over vlees

Isabel Boerdam, oprichter van de campagne, maakt zich zorgen: “Het onderwerp van minder vlees eten raakt gepolariseerd, en wordt een steeds fellere discussie. Deze ‘vleesagressie’ in Europa groeit voelbaar. Hierdoor durven grote partijen zich niet meer te verbinden aan dit onderwerp. Dit staat de broodnodige vooruitgang in de weg. We moeten weer het gesprek aan met elkaar, want het klimaat wacht niet.”

Gesprek wordt geschreeuw

De Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel promoot minder vlees eten en pleit voor een dieet waarin dierlijk en plantaardig met elkaar afgewisseld wordt. De campagne is in 2018 opgericht in Nederland en breidt sinds 2023 uit naar andere landen in Europa. Er is echter sinds de oprichting wel het een en ander veranderd. Oprichter Isabel Boerdam merkt in aanloop naar de start van de zevende editie op 4 maart in Nederland, maar ook bij de uitrol in Denemarken en Duitsland, dat er meer weerstand is dan ooit. “We merken dat enerzijds grote partijen het onderwerp uit de weg gaan en anderzijds voor-en tegenstanders zich alleen maar verder ingraven en niet meer naar elkaar luisteren. Hierdoor komen we niet vooruit met elkaar”, concludeert Boerdam. “Het langverwachte kantelpunt lijkt verder weg dan ooit.”

Verharding van de discussie

Om deze ‘vleesagressie’ in Nederland te duiden deed Stichting Week Zonder Vlees deze maand onderzoek naar het sentiment rondom minder vlees eten onder een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking1. De grote meerderheid vindt het nodig dat we als land onze uitstoot verminderen (63 procent), en zou ook zelf meer willen doen om duurzamer te leven (61 procent). Echter is ook duidelijk terug te zien dat de verharding van de discussie over het klimaat bij ongeveer een kwart van de Nederlanders (24 procent) hun mening over vlees eten beïnvloedt. 

Aan weerzijde van de discussie worden stevigere standpunten ingenomen. Van de Nederlanders die van mening zijn dat we minder vlees zouden moeten eten, geeft bijna een derde aan dat deze mening het afgelopen jaar sterker is geworden. Maar aan de andere kant gebeurt hetzelfde. Zo geeft op dit moment meer dan de helft van de Nederlanders (57 procent) aan dat ze de demonstraties rondom het klimaat wel zat zijn. Een op de drie (30 procent) vindt alle aandacht voor het klimaat zelfs overdreven. Bij twee op de vijf (42 procent) wekt de discussie over vlees eten irritatie op, en zelfs drie op de vijf (63 procent) vindt dat het klaar moet zijn met de ‘vleespolitie’ die zegt wat je wel en niet mag eten. 

Actie is reactie

Deze verharding herkent ook Dé van de Riet, voormalig woordvoerder van de Nederlandse roodvleessector en nu werkzaam als strategisch adviseur. Zo’n 1,5 jaar geleden was hij als woordvoerder betrokken bij de lancering van ‘waar smaken verschillen’, een platform van Nederland Vleesland, met als doel de dialoog te bevorderden. “De reacties waren soms schrikbarend”, geeft hij aan. Hij ziet de felheid vooral bij kleinere groepen: “Polarisatie rond de dierhouderij en de vlees- en zuivelconsumptie gebeurt vooral op de 'sociale media'. En actie is reactie. Een nare zolderkamer-battle zonder winnaars. Het eigen gelijk wordt geventileerd, voor de eigen groep, en soms nogal intimiderend. Dat maakt het lastig om open, tot een volwassen, inhoudelijke dialoog te komen. Over verantwoorde voeding, over keuzevrijheid ook, over een gezonde balans tussen dierlijk en plantaardig, over routes naar verdere verduurzaming van de voedselproductie, over mondiale en strategische voedsel- en klimaatvraagstukken. Daar moeten we het over kunnen hebben en adviseren we ook over. Uiteindelijk staan verstandige mensen vaak niet zo ver uit elkaar.”

Leg de strijdbijl neer

Mede mogelijk gemaakt door subsidie van de Europese Unie, is Stichting Week Zonder Vlees de campagne op dit moment aan het uitrollen binnen Europa. Zo staan Denemarken en Duitsland op de agenda voor september en oktober van dit jaar. Daar merkt Boerdam dat stakeholders het ‘minder vlees’-onderwerp het liefst uit de weg gaan of omzeilen. Boerdam gaat vooral op zoek naar hoe het wél kan, en zet haar Europese missie met onverminderde energie voort.  “Als we in Duitsland de relevante partijen mee willen krijgen, moeten we waarschijnlijk kiezen voor 'Eine Woche Weniger Fleisch'. Om nader tot elkaar te komen sta ik daarvoor open, maar vanuit communicatie- en gedragsveranderingsperspectief vind ik dit zonde. Het maakt de boodschap minder helder, terwijl die glashelder zou moeten zijn: we móeten ons eetpatroon veranderen. Het klimaat wacht niet.”